2023 yılı bankacılık sektörü için oldukça hareketli geçti. Bölgesel ve küresel krizler, ekonomik hareketliliği ciddi anlamda etkiledi. Özellikle Rusya-Ukrayna Savaşı gibi sorunların sektörü olumsuz anlamda etkilediğini görmek mümkün. Ancak sürdürülebilirliğin önem kazanması ve yapay zeka teknolojilerinin gelişimi pozitif etkiler yarattı. Yazının devamını okuyarak 2023 yılının sektör için nasıl geçtiğini öğrenebilirsiniz.
Küresel Bankacılık Sektöründe Ne Oldu?
Enflasyon, Türkiye ile birlikte birçok ülkenin ekonomisini etkileyen sorunlardan biriydi. Pandemi döneminin etkileri azalsa da sarsıntısının tam olarak geçtiğini söyleyemeyiz. Her ne kadar 2022’den sonra bir normale dönüş trendi olsa da söz konusu etki birçok ülkede sürdü. Ülkeler arasındaki faiz oranları, enflasyon, ticaret ilişkileri ve iklim değişikliği gibi faktörler de bankacılık sektörünün gelir ve maliyetlerini etkiledi.
Insider Intelligence tarafından hazırlanan rapora göre 2023 yılında bankacılık sektöründe öne çıkan gelişmeler şunlar oldu:
Yapay Zeka
ChatGPT gibi yapay zeka uygulamalarının gelişmesi bankacılık sektörünü etkilemiş gibi görünüyor. Verilerin hızlıca işlenmesini sağlayan bu uygulamalar süreçleri büyük ölçüde kolaylaştırıyor. Bu sistemler, çalışanların iş yükünü azaltmanın yanı sıra dolandırıcılık ve kimlik hırsızlığı gibi risklere karşı da etkili önlemler alınmasını sağlıyor. 2023 yılında finans işlemlerinde büyük bir kolaylık yaratan yapay zeka uygulamaları önümüzdeki yıllarda da etkili olacak gibi görünüyor.
Yeni Gelir Modellerinin Arayışı
2023, organik büyümenin sınırlı olduğu bir yıl oldu. Dünya genelinde yaşanan ekonomik dalgalanmalar bankacılık sektörü için maddi zorluklara sebep oldu. Bu durum, bankaları ve finans kuruluşlarını yeni kaynaklar aramaya zorladı. Insider Intelligence’ın raporuna göre; özellikle yatırım bankacılığı kuruluşları rekabet güçlerini koruyabilmek için yeni kaynak arayışına girdi. Dolayısıyla 2023, sermaye üretmenin ve bulmanın zor olduğu bir yıl olarak kabul edilebilir.
Stratejilerin Yeniden Değerlendirilmesi
Yılın başlangıcından itibaren yaşanan bankacılık krizi, finans kurumlarını stratejilerini yeniden gözden geçirmeye sevk etti. Özellikle likidite ve risk yönetimi konusunda pek çok kuruluş sorun yaşadı. Bu süreçte pek çok finans kuruluşunun iflas ettiği veya küçülmeye gittiği görüldü. Bankacılık sektörü, bu krizi aşabilmek için likidite ve risk yönetiminde değişikliklere odaklandı. İş modellerini geliştirmek için alınması gereken yeni önlemlerin olduğu da anlaşıldı.
Dijital Dönüşüm
Dijital dönüşüm, 2023 yılının bankacılık sektörü trendleri arasında önemli bir yere sahip. Yapılan araştırmalar, tüketicilerin işlemlerini şube yerine mobil uygulamalar üzerinden yapmayı tercih ettiğini gösteriyor. Bu dönüşüm, daha önceki yıllarda hiç olmadığı kadar atmış durumda. Insider Intelligence raporunda bahsedildiğine göre; mobil bankacılık uygulamalarını kullananların %63’ü akıllı telefon uygulamalarında olumsuz bir deneyim yaşanması hâlinde bankalarını değiştireceklerini söylüyor.
Kişiselleştirilmiş Bankacılık
İnternet teknolojilerinin ve mobil uygulamalarının gelişmesi dijital pazarlamanın yaygınlaşmasını sağladı. Bu pazarlama trendi bankacılık için de geçerli. Banka müşterileri artık eskiye göre daha kişiselleştirilmiş hizmetler talep ediyor. Yapay zekanın veri analiz gücünden yararlanarak gerçek zamanlı finansal tavsiyeler ve geleceğe yönelik değerli içgörüler elde etmek mümkün.
https://www.insiderintelligence.com/insights/banking-industry-trends/
Deloitte Insights Araştırması
Deloitte Insights araştırma şirketi, 2024 yılında yaşanacak bankacılık sektörü gelişmelerine ilişkin öngörü ve tahminlere yer veren bir rapor hazırladı. “2024 Banking Industry Outlook” başlığıyla hazırlanan raporda öne çıkan gelişmeler şunlar:
Küresel Ekonomide Yavaşlama
2023 yılında dünya ekonomisi %3 oranında büyüdü. Fakat ABD, Avrupa ve Japonya gibi gelişmiş ekonomilerde belli bir gerileme yaşandı. Raporda bu gerilemeden yüksek faiz oranları, daralan para arzı, enflasyon ve artan jeopolitik gerilimlerin sorumlu olduğu söyleniyor. Ancak Asya ekonomilerinde tam tersi bir durum var. Hindistan, %6,3 oranındaki büyümeyle dünyanın en güçlü ekonomilerinden biri hâline geldi. Çin ise tüketici talebinin zayıflaması ve gayrimenkul piyasasının sıkıntıları nedeniyle bir yavaşlama trendine girdi. Bu gelişmeler, bankaların likidite kaynaklarını ve uluslararası transfer olanaklarını olumsuz yönde etkiledi.
Yüksek Maliyetler
Yüksek faiz oranları, bankaların net faiz gelirlerini artırsa da maliyetlerde bir azalma görülmedi. Çünkü bu faizlerin artışı mevduat maliyetlerinin yükselmesi ve marjların sıkışması anlamına geliyor. Dünya genelinde birçok banka sıkı kredi standartları uygulamak zorunda kaldı. Bu da bankacılık sektöründe kredi talebinin azalmasına sebep oldu. Yukarıda da bahsedildiği gibi, bankalar gelir kaynaklarını çeşitlendirmek ve verimliliği artırmak için yeni yollar aramak zorunda kaldı. Yapay zeka ve sürdürülebilirlik gibi trendler uzun vadede olumlu sonuçlar doğuracak. Fakat kısa vadede pek çok banka bu trendlere uyum sağlamakta zorlandı ve yatırımlarının büyük bir kısmını bu alanlara ayırmak zorunda kaldı. Söz konusu yatırımlar da sermaye azalmasıyla sonuçlandı.
Türkiye’de Bankacılık Sektöründe Yaşanan Gelişmeler
Türkiye’deki bankacılık sektörü de hem küresel krizlerden hem de ülke genelinde yaygın olan enflasyondan etkilendi. Ancak bir yandan bu sektörün hızlı bir gelişim ivmesine sahip olduğu da görülmekte.
Genel Durum
BDDK tarafından hazırlanan rapora göre, Aralık 2023 yılı itibariyle Türk bankacılık sektörünün aktif büyüklüğü 23.519.337 TL milyon TL olarak gerçekleşti. 2022 yılsonuna göre 9.171.947 milyonluk bir artış söz konusu. Aynı dönemde tespit edilen net kâr ise 603 milyar 634 milyon olarak hesaplandı. Özkaynak kârlılığı ise %29 olarak kaydedildi.
Raporda bahsedilen raporlara göre, 2023 yılı sonunda Türkiye’de toplam 58 banka bulunuyor. Bunların içinde;
- 32 mevduat bankası
- TMSF’ye devredilen 3 banka
- 17 kalkınma ve yatırım bankası
- 6 katılım bankası yer alıyor.
Mevduat Artışı
2023 yılında sektörün mevduat hacmi 4.5 trilyon TL olarak belirlendi. Önceki yıla göre %67,1 oranında bir artış söz konusu. Mevduat hacminin %53,9’u TL %46,1’i ise YP cinsinden olarak tespit edildi. Kur korumalı mevduat düzenlemesi TL sermayesinde artış sağladı.
Sonuç olarak, 2023, bankacılık sektöründe belirgin değişimler ve zorluklarla dolu bir yıl oldu. Küresel ve bölgesel krizlerin etkisiyle ekonomik hareketlilik ciddi şekilde sarsıldı. Ancak yapay zeka teknolojilerindeki ilerlemeler ve sürdürülebilirlik odaklı yaklaşımlar olumlu etkiler sağladı. Yine de, likidite sorunları ve yüksek maliyetler sektörü zorladı. 2023’ün bankacılık için öğretici ve dönüştürücü bir yıl olduğunu söyleyebiliriz.
