Çalışanlarınıza verdiğiniz yan haklarla onların çalışma koşullarını iyileştirebilir ve refahını artırabilirsiniz. Yemek parası, pek çok şirketin tercih ettiği bir yan hak uygulamasıdır. Bu uygulamayla personelinizin ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlayabilirsiniz. Sizin için hazırladığımız bu içeriği okuyarak yemek ücreti hakkında detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Yemek Parası Nedir?
Yemek parası, adından da anlaşılacağı gibi personelin beslenme ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yapılan bir ödemedir. Maaşa ek olarak verilen bu ödeme; günlük, haftalık ve aylık olarak hesaplanabilir. Söz konusu uygulamanın temel amacı çalışanlara bir yan hak sağlayarak gereksinimlerini gidermek ve iş yerinde verimli bir ortam oluşturabilmektir. Yemek ücreti, nakit olarak verilebileceği gibi farklı şekillerde de ödenebilir.
Yemek Parasının Kanuni Yükümlülüğü Nedir?
Sosyal hakların sağlanması iş yerinde verimliliği artırır ve şirketin başarılı olmasına yardımcı olur. Diğer yandan, İş Kanunu’nda beslenme parası ödemekle ilgili herhangi bir yükümlülük söz konusu değildir. Bu uygulama, tamamen işverenin inisiyatifindedir. Şirket, uygun gördüğü takdirde çalışanına yemek ücreti ve diğer yan hakları sağlayabilir.
Beslenme ücreti vermek zorunlu olmasa da bu ücretin uygulanışıyla ilgili bazı yükümlülükler bulunur. Söz konusu hakkın sağlanabilmesi için iş sözleşmesinde belirtilmiş olması gerekir. Ücretin personele ödenip ödenmeyeceği bu sözleşmeyle resmileşir. Diğer yandan, işletme yemek ücreti ödeyeceğini sözleşmede taahhüt ettiyse bu ödemeyi yapmakla yükümlüdür. Söz konusu ödemenin miktarı ve koşulları anlaşmada açık bir biçimde belirtilir. Sonuç olarak; beslenme ücreti sözleşmede taahhüt edilmesi hâlinde bir yükümlülük hâline gelir.
Yemek Parası Nasıl Verilir?
Yemek parası personele farklı biçimlerde ödenebilir. Ödeme miktarı sözleşmede yazıldığı gibi olduğu sürece şirket istediği yöntemi seçebilir. Yemek ücreti ödemek için kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:
- Yemek fişi
- Yemek kartı
- Çek
- Nakdi yemek yardımı
Yukarıdaki yöntemler dışında işletme personele kendi yemekhanesinden yararlanma hakkı da tanıyabilir. Aynı şekilde, yemek parası ödemek yerine personele şirket mutfağında pişen yemek de sunulabilir. Personel, beslenmeyle ilgili özel bir durumu olduğu takdirde (vegan veya glutensiz beslenme gibi) yemekhanede ya da mutfakta gerekli düzenlemelerin yapılmasını talep edebilir.
Yemek Parası Asgari Ücrete Dâhil Mi?
Yan haklar, maaşa ek olarak sunulan olanaklardır. Diğer yandan, bahsedilen ödenekler şirketin çalışan için ödediği maliyetler arasındadır. Bu sebepten ötürü yemek parası brüt maaşa dâhil edilir. Söz konusu ödenek, işletme tarafından personelin bordrosuna işlenebilir. Ancak, yemek ücretinin net maaştan mahsup edilmesi mümkün değildir. İşletme, söz konusu hakkı personelin maaşından herhangi bir kesinti yapmadan sağlamakla mümkündür.
Yemek Parası Vergiden Muaf Mıdır?
2023 yılı için belirlenen günlük yemek ücreti bedeli 110 TL + KDV’dir. Bu fiyat, ortalama bir restoran menüsü baz alınarak belirlenir. İşveren, dilediği takdirde personele günlük 110 TL’nin üzerinde yemek hakkı ücreti ödeyebilir. Ancak bu miktarın üzerindeki ödemeler çalışanın gelir vergisine dâhil edilir. İşletme, bu vergiyi işçi adına brüt maaştan kesinti yaparak ödemekle yükümlüdür.
Yemek Parası SGK Primine Dâhil Midir?
Yemek parasının SGK primine dâhil edilip edilmeyeceği verilen tutara göre belirlenir. Günlük asgari ücretin %23,65’ine kadar belirlenen gündelik yemek ücretinde prim yükümlülüğü yoktur. Örnek olarak, 2023 yılı Temmuz ayı itibariyle günde 105 TL’ye kadar SGK prim zorunluluğu bulunmaz. Ancak, ödenen tutarın bu miktarı aşması durumunda yemek ücreti SGK primine dâhil edilir.
Yemek Parası Kıdem Tazminatına Dâhil Edilir Mi?
Kıdem tazminatı, personele sağlanan maaş ve haklar göz önünde bulundurularak belirlenir. Bu durum, 1475 sayılı Kanunun 14’üncü maddesinde açıkça belirtilir. Yukarıda belirtildiği gibi, işverenin yan hakkı bordroda belirtme yükümlülüğü bulunur. Dolayısıyla, yemek parası işçiye sağlanan olanaklardan biri olduğu için kıdem tazminatına dâhil edilir.
Kıdem tazminatı hesaplanırken dikkat edilmesi gereken bazı konular bulunur. İşverenin personele yaptığı ödemeyi bordroda göstermemesi veya sigorta primini düşük göstermesi, bunların tazminata dâhil edilme durumunu ortadan kaldırmaz. Örnek vermek gerekirse; personel kendine bordroya dâhil edilmediği hâlde yemek ücreti ödendiğini ispat edebilirse bunu tazminata dâhil edebilir. Beslenme parasının kıdem ödeneğine eklenmemesi durumunda işçinin ödemenin eksik yapıldığına dair ihbar yapma hakkı bulunur.
Yıllık İzne Çıkan Çalışana Yemek Parası Verilir Mi?
Yemek parası uygulamasının temel amacı, temel ihtiyaçlar arasında yer alan beslenme gereksiniminin işçinin çalıştığı süre boyunca karşılanmasıdır. Dolayısıyla bu ödenek aktif çalışma günleri üzerinden verilir. İşverenin çalışanına izin günlerinde yemek ücreti ödemesinin önünde herhangi bir engel yoktur. İşletme, uygun gördüğü takdirde tatil döneminde de yemek, akaryakıt, yol ve alışveriş ödeneği gibi olanaklar sunabilir. Ancak, şirketin bu ödemeyi yapma hakkı olduğu gibi yapmama hakkı da bulunur. Sözleşmede personele tatil günlerinde yemek ücreti verileceğine dair özel bir madde yoksa işletmenin böyle bir yükümlülüğü yoktur.
Yarım Gün (Part Time) Çalışan Personele Yemek Parası Verilir Mi?
Yukarıda belirtildiği gibi, yemek ücreti tamamen iş sözleşmesiyle belirlenen bir durumdur. Dolayısıyla işletmenin part time çalışan personele yemek parası vermek gibi kesin bir yükümlülüğü yoktur. Sözleşmede aksi belirtilmediği sürece işletmenin yarım gün çalışan personele nakdi olarak veya kart, bilet gibi yöntemlerle beslenme parası verme zorunluluğu söz konusu değildir. Bu ödemeler, işveren ile işçi arasındaki sözleşmeyle belirlenir.
Uzaktan Çalışan Personele Yemek Parası Verilir Mi?
İş sözleşmesinde personele yemek parası verileceğine dair maddeler varsa bu durum uzaktan çalışmada da geçerlidir. Çalışanlara yapılan yemek yardımı uzaktan çalışma sürecinde de devam eder. Personel, mesai saatleri içinde kendi yemek yapacak vakti bulamayabileceği için bu ödemeye ihtiyaç duyabilir. Diğer yandan işletme, ofiste çalışan ve remote çalışma sisteminde devam eden personele aynı olanakları sunmak durumundadır.
Sonuç olarak; yemek parası şirketler tarafından işçilere sağlanan başlıca yan haklardan biridir. Temel ihtiyaçlardan birinin karşılanmasına yönelik olarak yapılan bu uygulama kanuni olarak bir zorunluluk değildir. Ancak, söz konusu ödeneğin sözleşmede yer alması hâlinde işveren bunu sağlamakla otomatik olarak yükümlü hâle gelir. İnsan kaynakları sayfasındaki içeriklerimizi okuyarak personel hakları ve işveren yükümlülükleri gibi konularda detaylı bilgi edinebilirsiniz.
