Organizasyonun başarısı, büyük ölçüde onu oluşturan insanların davranışlarına ve bu davranışlarla faaliyeti düzenleyen kurallara bağlıdır. Sağlıklı insanlardan oluşan bir şirketin ise verimlilik artışı sağlaması ve başarılı olması kaçınılmazdır. İş psikolojisi bu noktada büyük bir öneme sahiptir. Organizasyonu doğru bir biçimde yönetmek ve yönlendirmek için söz konusu disipline belli ölçüde hâkim olmak gerekir. Kaleme aldığımız bu yazıda endüstriyel psikolojinin tanımından, öneminden ve nasıl uygulanacağından bahsettik.
İş Psikolojisinin Bilimsel Tanımı Nedir?
Amerikan Psikiyatri Derneği (APA) iş psikolojisi kavramını “İş ortamı ve diğer organizasyon alanlarında ortaya çıkan insan kaynaklı sorunlar için bilim odaklı çözümler üreten bir disiplin” olarak tanımlar. Bu tanıma göre; çalışan ilişkileri, yönetim organizasyonu ve bu organizasyon şemasında yer alan kişilerin duygu, düşünce, davranış ve sorunları endüstriyel psikoloji kapsamında yer alır. Söz konusu disiplin, sağlıklı ve başarılı bir iş ortamı oluşturmak için son derece önemlidir. Diğer yandan, çalışanların psikolojik olarak rahat hissedecekleri bir iş ortamı oluşturmanın işverenin sorumlulukları arasında yer aldığı kabul edilir. Dolayısıyla bu disiplin, faaliyet alanı fark etmeksizin bütün şirketler için büyük bir öneme sahiptir.
İş Psikolojisi Neden Önemlidir?
Şirket yönetmek, yalnızca iş akışını, görevleri, ürün ve hizmet satışını organize etmekten ibaret değildir. Bu faaliyet aynı zamanda insanları ve ekipleri yönetmeyi gerektirir. Psikolojik durum ise bireylerin ve onların oluşturduğu toplulukların davranışlarını belirleyen temel unsurdur. Sağlıklı bir iş ortamı oluşturmanın yolu insan kaynaklarıyla ilgili her alanda ruh sağlığını gözetmekten ve bununla ilgili önlemleri almaktan geçer. Endüstriyel psikolojiyi iş ortamında önemli kılan başlıca hususlar şunlardır:
Personel Seçimi
Personel seçiminde eğitim ve deneyim kadar psikolojiye de dikkat etmek gerekir. Örnek vermek gerekirse; çağrı merkezi gibi direkt olarak tüketiciyle temas edilen iş alanları birçok işe göre daha streslidir. Böyle bir durumda kişinin mental açıdan dayanıklı olması önemlidir. İşe alım süreçlerinde iş psikolojisinden yararlanarak şirketinizin için her zaman en doğru elemanları bulabilirsiniz.
Performans Değerlendirme
Personelinizin performansını objektif ölçülere göre değerlendirmek son derece önemlidir. Örnek vermek gerekirse; iş yerinde strese sebep olan bir durum varsa performans düşüşü kaçınılmaz hâle gelebilir. Dolayısıyla psikolojik faktörleri dışarıda bırakarak doğru bir tespit yapmak mümkün olmayacaktır. Endüstriyel psikolojinin dinamiklerine hâkim olarak bu süreçleri her zaman en doğru ölçütlerle değerlendirebilir ve doğru kararları verebilirsiniz.
Eğitim ve Gelişim
Şirket içindeki potansiyeli artırmak ve gelişim sağlamak için psikolojiye önem vermek gerekir. Bu husus özellikle eğitim programlarının uygulanmasında büyük bir öneme sahiptir. Sağlıklı bir ortam olarak çalışanların beceri ve yeteneklerini doğru bir biçimde optimize etmelerini sağlamak mümkündür. Bu disipline göre oluşturulan iş planları aynı zamanda söz konusu becerilerin geliştirilmesine de yardımcı olur.
Çalışan Memnuniyeti ve Motivasyon
Psikososyal faktörler, çalışanlar için onlara sağladığınız olanaklar kadar önemlidir. Henan Politeknik Üniversitesi’nde yapılan bir çalışma; stres ve baskı gibi unsurların personel devir hızını artırdığını gösterir. Çalışmaya göre bu unsurlar, personel bağlılığını sağlamak konusunda maaş gibi etkenleri bile önemsiz kılabilmektedir. İş psikolojisine uygun bir İK politikası yürütmek ise çalışanların şirketten memnun olmasını sağlar. Bu durum onların iş yapmak için motivasyonunu da artırır. Dolayısıyla, söz konusu disipline önem vererek işine bağlı ve motive çalışanlar yaratabilirsiniz.
İş Stresi Yönetimi
Stres, iş hayatında kaçınılmaz olarak karşımıza çıkan faktörlerden biridir. Stresin yüksek seviyede olması birçok psikolojik ve fiziksel soruna sebep olur. Diğer yandan, iş ortamında birinin bu sorundan mustarip olması diğerlerinin de etkilenmesini sağlar. Özellikle spesifik sektörlerde ve yoğun dönemlerde bu etkenin yoğun bir biçimde hissedilmesi mümkündür. Ancak endüstriyel psikolojiye uygun bir politika yürüterek stresi etkin bir biçimde yönetebilir ve çalışanlarınızın sağlığını koruyabilirsiniz.
İletişim ve Etkileşim
Organizasyonun sağlıklı ve verimli bir biçimde ilerlemesi büyük ölçüde iletişime bağlıdır. Çalışanlar arasındaki iletişimin sağlıklı bir biçimde oluşturulmamış olması işlerin aksamasına sebep olabilir. Böyle bir ortamda stresin yükselmesi ve çatışmaların başlaması kaçınılmazdır. Endüstriyel psikolojiye dayalı bir insan kaynakları yönetimiyle sağlıklı iletişimin önündeki engelleri kaldırmak mümkündür. Bu sayede işbirliğini geliştirebilir ve ekip çalışmasının etkili olmasını sağlayabilirsiniz.
Çatışmaların Önlenmesi
Çatışma, insan kaynakları yönetiminde karşılaşılan risklerden biridir. Çalışanların işle ilgili konular veya diğer meseleler yüzünden anlaşmazlık yaşamaları normaldir. Bu anlaşmazlıkların çatışmaya dönüşmesini önlemek de yönetimin ve İK departmanının sorumluluğundadır. Psikolojik faktörleri göz önünde bulundurarak gerekli önlemleri alabilirsiniz. Bu sayede iş ortamında çatışmaları önleyebilir ve personel arasında sağlıklı ilişkilerin kurulmasını sağlayabilirsiniz.
İş Sağlığı ve Güvenliği
İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili kanunlar personelin psikolojik rahatlığına yönelik önlemlerin alınmasını da içerir. Endüstriyel psikoloji, işyerindeki psikososyal faktörlerin çalışanların sağlığı ve güvenliği üzerindeki etkilerini değerlendirir. Bu, işyerinde daha güvenli bir ortam sağlamak için önlemler alınmasına yardımcı olabilir.
Organizasyonel Strateji
Endüstriyel psikologlar, şirketlerin stratejik hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olmak için organizasyonel değişimi yönetme konusunda uzmanlık sağlarlar. Bu, şirketlerin rekabet avantajı elde etmelerine yardımcı olabilir.
İş Psikolojisinde Nelere Dikkat Edilmelidir?
İş psikolojisi ilkelerini uygularken dikkat edilmesi gereken başlıca hususlar şunlardır:
Çalışanların Zihinsel Sağlığına Özen Gösterin
İnsan kaynakları yöneticilerinin öncelikli görevlerinden biri çalışanlar için sağlıklı bir ortam oluşturabilmektir. İş psikolojisi yönergelerini uygularken bu hedefi öncelemek gerekir. Söz konusu amaca yönelik bir politika benimsemek personelin kendini güvende ve değerli hissetmesini sağlar. Bu durumun yapılan işin kalitesine yansıması ise kaçınılmazdır. Zihinsel iyilik hâli stres seviyesini azaltır ve personelin verimliliğini artırarak işverenler için iş sonuçlarına katkıda bulunur.
Endüstriyel Psikologlar ile Çalışın
Endüstriyel psikoloji, uzmanlık gerektiren ve bilimsel yöntemlere dayalı bir branştır. Bu konuda uzman kişilerle çalışarak sağlıklı bir iş ortamı oluşturmak mümkündür. Şirketinizde endüstriyel psikologlar istihdam edebileceğiniz gibi bu alanda hizmet veren kliniklerle ve bağımsız uzmanlarla da çalışabilirsiniz. Bu sayede personelinizi doğru ölçütlerle değerlendirebilir, şirket kültürünü ve gereksinimlerini inceleyerek İK politikanızı şekillendirebilirsiniz.
Stres Yönetimine Önem Verin
İş psikolojisi, çalışanlardaki stresi yönetme konusunda önemli bir rol oynar. Kronikleşmiş iş stresi, fiziksel ve duygusal sağlığa zarar verebilir. Psikologlar, beslenme uzmanları ve diğer uzmanlar, işyeri wellness programları aracılığıyla çalışanların zihinsel sağlığını iyileştirmeyi hedefleyen çözümler sunabilir.
İş Ortamını Psikolojik Gereksinimlere Uygun Olarak Tasarlayın
2016 yılında yapılan bir araştırma, fiziksel ortam ile iş verimi arasındaki bağı ortaya koymuştur. Bu çalışma; aydınlatma, doğal ışık sirkülasyonu ve dekorasyon gibi unsurların çalışan motivasyonunu büyük ölçüde artırdığını ortaya koyar. İnsan ile mekan arasında kuvvetli bir ilişki vardır. Mekan, insan davranışları ve psikolojisi üzerinde büyük bir etki sahibidir. Dolayısıyla, sağlıklı bir iş ortamı oluşturmak sadece doğru davranışları benimsemekle ilgili değildir. Bunun için aynı zamanda mekanı doğru biçimde organize etmek gerekir.
Sonuç olarak; iş psikolojisi, organizasyonların başarısını etkileyen birçok faktörü ele alarak, personel seçiminden performans değerlendirmeye, eğitim ve gelişimden iş stresi yönetimine kadar geniş bir yelpazede önemli bir rol oynar. Bu disiplin, sağlıklı bir iş ortamı oluşturmak ve şirketlerin hedeflerine ulaşmasına katkı sağlamak için kritik bir araçtır.
