Kriz süreçleri, işletmeler için zorlu dönemlerdir. İnsan kaynakları yönetimi bu dönemlerde büyük bir role sahiptir. Söz konusu süreçlerde çalışanların motivasyonunu ve verimliliği korumanın yolu insan kaynaklarında kriz yönetimi konusunda önlemler almaktan geçer. Bu önlemleri alarak çalışanlar arasındaki olası iletişim problemleri, çatışmaları önleyebilir ve personel ile şirket arasındaki karşılıklı faydayı koruyabilirsiniz. Sizin için hazırladığımız bu içeriği okuyarak insan kaynakları süreçlerinde kriz idaresi konusunda detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Kriz Yönetimi Nedir?
İşletmelerin baş etmekte zorlandığı olumsuz durumlara karşı alınan önlemler kriz yönetimi olarak adlandırılır. Bu önlemler, önceden öngörülen veya tahmin edilemeyen zorluk durumlarına karşı yapılması gereken eylemleri kapsar. Yönetim faaliyeti esas olarak bahsedilen krizlerin etkilerinin giderilmesini ve ortadan kaldırılmasını amaçlar. Bu sayede kurumun menfaatlerini koruyarak zararı en aza indirmek mümkün olur.
Kriz idaresi, başlı başına üzerinde durulması gereken bir disiplindir. Her şirketin belli dönemlerde kriz yaşaması mümkündür. Bu sebepten ötürü, bütün işletmelerin olumsuz durumlara karşı önceden önlem alması gerekir. Söz konusu önlemler ise etkili bir plan ile mümkündür. Bahsedilen plan, olumsuz durumların iş süreçlerini etkilemesi hâlinde devreye konur.
Şirketlerde Olası Kriz Durumları Nelerdir?
Kriz durumları, insan faktöründen, personel hatalarından veya şirketin kontrolünde olmayan doğal/beşeri süreçlerden dolayı ortaya çıkabilir. Her şirket, içinde bulunduğu ülkenin ekonomik koşullarından, çevresel durumlardan, toplumsal olaylardan ve doğal afetlerden etkilenir. Bunun yanı sıra, personel veya yönetim hatalarından kaynaklanan krizlerin ortaya çıkması da normaldir. Tüm bu sebeplerden dolayı oluşan krizler işletmenin finansal durumunu, itibarını, sağlığını ve güvenliğini etkileyebilir. Her şirketin karşılaşabileceği başlıca kriz durumları şunlardır.
- Ulusal veya küresel ekonomik dalgalanmalar.
- Sosyal değişikliklerin yarattığı etkiler.
- Yönetimden kaynaklanan hatalar.
- Çalışanların verimsizliği.
- Çalışanlar arasında gerçekleşen iletişimsizlik ve çatışma durumları.
- Şirketin itibarını kötü etkileyen olaylar.
- Sağlık ve güvenlik sorunları.
- Doğal afetler.
- Yangın, iş kazası gibi beklenmedik durumlar.
- İş ortaklarından kaynaklanan (tedarikçi, yazılım üreticisi, kargo firması vs) hizmet sorunları.
- Müşteriyle yanlış iletişim kurulmasından kaynaklanan problemler.
Kriz Yönetimine Hazırlanmak İçin Neler Yapılmalıdır?
Kriz yönetimine hazırlanmanın risk planı yapmaktan geçer. Şirketin karşılaşması muhtemel olan olumsuz durumlar önceden belirlenmeli ve buna karşı önlemler alınmalıdır. Söz konusu durumlar için gereken planların oluşturulması yönetim süreçlerini kolaylaştırır. Bu sayede, şirketi kötü etkileyen bir durum olduğunda işletme kaynaklarını kullanarak bunun üstesinden gelmek mümkün olur. Yönetim sürecini doğru bir biçimde kurgulamanın yolu ise farklı aşamaları bir arada yürütmekten geçer. Kriz durumlarına etkili bir hazırlık yapmak için aşağıdaki konulara dikkat edebilirsiniz;
Sinyalleri Algıların
Ani değişimler, uzun süreçlerin sonucudur. Örneğin, ekonomik krizler ulusal ve küresel olayların neticesi olarak ortaya çıkar. Değişimleri analiz etmek ve bu analizlere dayalı tahminler yapmak işletmenizin olası bir kriz durumunda hazırlıklı olmasını sağlar. Şirketin içinde bulunduğu piyasanın, faaliyet gösterdiği ülkenin durumunu ve genel küresel değişimleri göz önünde bulundurarak işletmeniz için iyi bir plan oluşturabilirsiniz.
Pandemi süreci, kriz yönetimi konusunda iyi bir örnek olarak gösterilebilir. Çin’den yayılan virüs dalgalarını inceleyerek gereken önlemleri önceden alan şirketler bu süreçten en az zararla çıkmıştır. Doğal afet, soygun, kaza, ani vefat gibi durumları öngörmek elbette mümkün olmayabilir. Ancak ülkedeki ve dünyadaki değişimleri izleyerek olası kriz durumlarını tahmin edebilir ve gereken aksiyonların alınmasını sağlayabilirsiniz.
Senaryolar Üzerine Düşünün ve Hazırlık Yapın
Kriz yönetimi büyük ölçüde planlara ve senaryolara dayanır. Olumsuz durumlarda panikle hareket etmek ve reaksiyoner davranmak şirketinizin zarar görmesine sebep olabilir. Diğer yandan, bu tür gelişmelerde soğukkanlılığınızı koruyarak belli bir plan dâhilinde hareket etmeniz işletmenize katkı sağlar. Bu sayede şirketinizin söz konusu süreçten olabildiğince az zarar alarak çıkmasını sağlayabilirsiniz.
Kriz senaryolarının birçok aşaması vardır. Bu süreçlerde şirketin mali varlıklarının korunmasından personelin ihtiyaç duyduğu psikolojik desteğin organize edilmesine kadar farklı konuları düşünmek gerekir. Kapsamlı ve detaylı senaryolar hazırlayarak olumsuz durumlara karşı her zaman hazırlıklı olabilirsiniz. Söz konusu planları hazırlamak için risk yönetimi uzmanlarından yardım alabilirsiniz.
Durumu Kontrol Edin
Plan yapmak, önemli bir aşama olsa da kriz idaresinde tek başına yeterli değildir. Şirketin yapılan planı uygulayabilecek organizasyon gücüne ve motivasyona sahip olması da oldukça önemlidir. İşletmenizin krizlere hazırlıklı olmasını sağlamanın yolu planların uygulanabilirliğini test etmekten geçer. Örneğin, yılın belirli dönemlerinde tatbikat yaparak söz konusu senaryoların prova edilmesini sağlayabilirsiniz. Bu tatbikatlar, karar mekanizmalarının ve personelin olası olumsuzluklara her zaman hazır olmasını sağlar.
İnsan Kaynakları Uygulamalarında Kriz Yönetimi İçin Neler Yapılmalıdır?
Personelin iş motivasyonunun, psikolojisinin ve haklarının korunması, kriz senaryolarında yer alması gereken bir önlemdir. İnsan kaynakları odaklı olmayan bir yönetim planı şirketi uzun vadede zarara sürükler. Böyle bir planla mali kaynakları ve şirket varlıklarını korumak mümkün olsa bile personelin verimliliği düşebilir. Aşağıdaki önlemleri uygulayarak personellerinizin olası kriz durumlarından minimum zararla kurtulmasını sağlayabilirsiniz.
Örgüt Kültürünü Güçlendiren Adımlar Atın
Şirketiniz yüksek potansiyeli olan personellerden oluşsa bile koordinasyon eksikliği kriz durumlarında ciddi bir zaman kaybına sebep olur. Bu tür durumlardan en az zararla kurtulmanın yolu çalışanların organizasyon becerisini ve örgüt kültürünü güçlendirmekten geçer. Personelinizin iş arkadaşlarıyla ve şirketle birlikte hareket etmesini sağlayarak sorunların üstesinden ekip ruhuyla gelebilirsiniz.
Zor durumların üstesinden gelmek, personeliniz için her zaman moral ve motivasyon kaynağı olur. Krizler, bunun için bir fırsat olarak kabul edilebilir. Söz konusu durumlar, her ne kadar olumsuz olsa da iyi yönetildiğinde ekip çalışmasının güçlenmesine katkıda bulunur. Örgütsel bağlılığı kuvvetlendiren adımlar atarak şirketinize uzun vadede ve sürekli katkı sağlayacak bir takım ruhu geliştirebilirsiniz.
Çalışanların Karar Alma Süreçlerine Katılımını Sağlayın
Personel, kriz yönetiminde sadece uygulayıcı değil aynı zamanda karar alıcı olmalıdır. Şirket yöneticilerinin olumsuz durumlara karşı planlar ve yönergeler hazırlaması gereklidir. Ancak gerek hazırlık zamanlarında gerekse kriz anlarında personelin fikirleri alınmalı ve onların karar vermesine olanak tanınmalıdır. Bu sayede çalışanın krizin üstesinden gelmek için motive olmasını sağlamak ve söz konusu yönetim süreçlerine desteğini artırmak mümkün olur.
Şirketin Vizyonuna Uygun Hareket Edin
Vizyon, bir işletmenin yol haritasını belirler. Bu yol haritası, şirkete kimliğini kazandıran ve onun faaliyetlerini belirleyen temel unsurlardan biridir. Kriz yönetimi, vizyonun rafa kaldırılması gereken bir durum değildir. Tam aksine, bu süreçte işletmenin hedeflerini ve yol haritasını gözeterek önlemler almak şirketin geleceğini olumlu yönde etkiler. Bu ilkelerin korunması aynı zamanda çalışanların ortak bir amaç için hareket etmesini kolaylaştırır. Olumsuz durumlarda şirket vizyonunu önceleyen kararlar alarak personelinizin uyumunu ve şirkete olan bağlılığını güçlendirebilirsiniz.
Şeffaflığa ve Hesap Verebilirliğe Önem Verin
2012 yılında TBMM’de gerçekleştirilen Kamu Yönetimi Sempozyumu’nda yapılan konuşmalar, şeffaflık ve hesap verebilirliğin insan kaynaklarında kriz yönetimine büyük katkıları olduğunu ortaya koyar. Bu çalışmaya göre şeffaflık, şirketin kriz yönetimi süreçlerinde alınan kararların doğruluğunu ve etkinliğini gösterir. Hesap verebilirlik aynı zamanda şirketin itibarını korur. Bu itibarın korunması hem personel hem de kamuoyu açısından büyük bir öneme sahiptir.
Kriz Yönetiminin İnsan Kaynaklarına Faydaları Nelerdir?
Kriz yönetimi, personelin motivasyonunun korunmasına yardımcı olur. Olumsuz durumlardan çıkma becerisine sahip olan bir personelin özgüveni ve çalışma azmi artar. Bu motivasyon ise söz konusu durumlarda iş gücü kaybının önlenmesine yardımcı olur. Kriz idaresi konusunda doğru adımları atarak olumsuz durumları şirketin iş gücü kaynağı açısından bir fırsata dönüştürmek mümkündür.
Kriz zamanları esasen şirket kültür ve becerisinin test edildiği dönemlerdir. Büyük markalar, ürün ve hizmet kalitesinin yanı sıra söz konusu yönetim faaliyetlerine de önem verir. Coca Cola, Microsoft, Apple gibi birçok şirketin hikâyesinde belirli krizler ve bu olumsuz durumların üstesinden gelmek için alınan önlemler vardır. İnsan kaynakları süreçlerinde bu konuyla ilgili gerekli önlemleri alarak çalışanların karar alma becerilerinin ve marka bağlılığının gelişmesini sağlayabilirsiniz.
