İş, ticaret veya taşınmaz üzerinden gelir elde eden bütün kurumlar çeşitli vergi mükellefiyetlerine sahiptir. Stopaj vergisi, işletmelerin ödemekle mükellef oldukları vergilerden biridir. Bu vergi, hem devlete hem de mükellefe kolaylık sağlayan bir ödemedir. Söz konusu ödemenin zamanında yapılması ve beyan edilmesi zorunludur. Stopaj ödemeleri hakkında detaylı bilgi edinmek için yazının devamını okuyabilirsiniz.
Stopaj Vergisi Nedir?
Stopaj, çerçevesi Gelir Vergisi Kanunuyla çizilen bir ödeme kalemidir. Söz konusu vergiye ilişkin hususlar bahsedilen kanunun 42, 43 ve 94’ünü maddelerinde çizilir. Bu ödeme, yapısı bakımından diğer vergilerden farklıdır. Başka bir ifadeyle stopaj, esasen vergi ödemesine getirilen bir kolaylıktır. Söz konusu düzenleme, mükellefe düşen verginin kesinti yoluyla ödenmesini sağlar. Verginin tahsili KDV’ye benzer bir yapıdadır. Bu ödeme kira, maaş ve bunun gibi ödemelerde ana para üzerinden sağlanır.
Stopaj Vergisini Kim Öder?
Kazanç üzerinden ödenmesi gereken esas kalem Gelir Vergisi olarak tanımlanır. Bu vergi, elde edilen gelir miktarı ve mükellefiyet durumuna göre ödenir. Stopaj, söz konusu vergi çerçevesinde yapılan bir kesintidir. Dolayısıyla, GV ödeme yükümlülüğüne sahip olan kurumlar aynı zamanda stopaj mükellefidir. Gelir Vergisi, gerektiği gibi tahsil edilmemişse ödeme stopaj kesintisi yoluyla yapılabilir.
Stopaj konusunda bazı muafiyetler de mevcuttur. Örneğin, maaşını yurt dışından alan kişilerin böyle bir zorunluluğu yoktur. Ayrıca, yabancı elçilik ve konsolosluklarda çalışan memurlar da stopajdan muaftır. Yukarıda bahsedildiği gibi, GV’nin doğru koşullarda ödenmesi hâlinde bu kesintinin zorunluluğu ortadan kalkar. Yıllık beyanname gösteren ve bu şekilde ödeme yapan mükelleflerden kesinti talep edilmeyebilir.
Stopaj Vergisi Nasıl Ödenir?
Stopaj, muhtasar beyanname yoluyla ödenen bir vergidir. Kesintiyi yapmakla mükellef olan kişi, ödeme yaptığı miktar üzerinden belli bir beyanda bulunur. Bu ödemeye ilişkin beyanın yılın belirli dönemlerde yapılması gerekir. Beyan tarihleri genellikle Mart ayında başlar ve Temmuz’da sonlanır.
Stopaj ödemesini vergi dairesinden yapmak mümkündür. Bunun dışında, anlaşmalı bankalar üzerinden de ödeme yapılabilir. Söz konusu bankaların internet şubelerinde stopaj için özel menü bulunur. Ödemeler buradan kolaylıkla gerçekleştirilebilir. GİB’in web sitesinden de stopaj için anlaşmalı bankaları görebilir ve söz konusu bankaların kartlarıyla ödeme gerçekleştirebilirsiniz.
Kira Stopajı Nasıl Ödenir?
Kira stopajının beyan ve ödeme yükümlülüğü kiracıya aittir. Bu vergi, kira bedeli üzerinden hesaplanarak ödenir. Söz konusu yükümlülük işletmelere aittir. Konut kiralarında böyle bir mükellefiyet bulunmaz. Kiracı, vergi olarak ödediği miktarı kiradan düşemez. Örneğin, 10.000 TL kira veren bir işletmenin stopaj yükümlülüğü haricen 2.000 TL’dir. Bu durumda mal sahibine 10.000 TL eksiksiz olarak ödenirken kesinti miktarı vergi dairesine ödenmelidir.
Stopaj Vergisi Nasıl Hesaplanır?
Personel maaşları üzerinden ödenen stopaj vergisi brüt ücretten SGK ve istisnalar çıkarılarak hesaplanır. Bu hesap, personelin net maaşı üzerinden yapılır. Söz konusu maaş, şirketin personelin iş gücüne karşılık ödediği toplam miktar olarak kabul edildiği için vergiye tabiidir. Vergi ödemesi, personel maaşına göre değişir. Maaş oranlarına göre değişen kesinti miktarları şu şekildedir:
- 32.000 TL’ye kadar %15
- 32.000 – 70.000 TL arası %20
- 70.000 – 170.000 arası %27
- 170.000 – 880.000 TL arası %35
- 880.000 üstü %40
Kira Stopajı Hesaplama
Kira stopajı, mal sahibine ödenen brüt bedelin %20’si olarak hesaplanır. Örneğin, 5000 TL kira ödeyen bir işletme bunun 1000 TL’sini vergi olarak ödemekle mükelleftir. Brüt kira bedeli bilinmiyorsa net rakam üzerinden bu miktarı bulmak mümkündür. Bu miktar, net kiranın 1,5 ile çarpılmasıyla belirlenir. Brüt miktar belirlendikten sonra stopaj bunun üzerinden hesaplanabilir.
2023 Yılı Stopaj Vergisi Oranları Nelerdir?
Stopaj, yıldan yıla değişiklik gösteren bir vergi kalemidir. Bu miktar; enflasyon, gelir artışı ve diğer göstergelere göre değişir. 2023 yılı için geçerli olan miktarlar GVK’nın 72 ve 94’üncü geçici maddeleriyle düzenlenir. Bu maddelere göre, farklı sektörler için geçerli olan başlıca stopaj oranları şunlardır:
- Serbest meslek kazançlarında 18.madde kapsamına girenlerden %17, diğerlerinden %20 stopaj kesintisi yapılır. 42. madde kapsamındaki işlerdeyse %3 oranında bir ödeme söz konusudur.
- Dar mükellefiyete tabi olan, mal ve hak kiralamasından gelir sağlayan kurumlar ve kooperatifler %20 oranında vergi öder.
- Tam mükellef olan kurumlara dar mükellefler tarafından kiralanan gayrimenkullerde %15’lik bir kesinti söz konusudur.
Faiz üzerinden ödenen stopaj vergisi vade yılına göre belirlenir. Buna göre:
- Vadesi 1 yıla kadar olan gelirlerden elde edilen faizler %10
- 1-3 yıl vadeli faizlerden %7
- 3-5 yıl vadeli faizlerden %3 oranında kesinti yapılır. 5 yıl ve üzerinde vadeye sahip olan faiz gelirlerinden kesinti yapılmaz. Bu gelirlerde kesinti olmamasına karşın beyan zorunluluğu mevcuttur.
Stopaj Vergisinin Amacı Nedir?
Stopaj, başlı başına bir vergi kalemi değildir. Bu ödemenin temel amacı, gelir vergisinin tahsilini kolaylaştırmaktır. Kesinti, ödemenin zaruri olduğu koşullarda yapılır. Bu uygulamada gereken vergi ödeme gelir sahibine geçmeden tahsil edilir. Söz konusu uygulama, ödemenin yanı sıra beyanda da kolaylık sağlar. Bu beyanı GİB üzerinden yapmak mümkündür. İşletme sahibi, muhasebeci veya mali müşavir İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden giriş yaparak vergi beyanını sağlayabilir. Bu sayede işletmenin ödemesi kolaylaşırken vergi kaçağı da önlenmiş olur. Başka bir ifadeyle stopaj, mükellefe ve devlete kolaylık sunan bir uygulamadır.
Hangi Durumlarda Stopaj Kesintisi Yapılır?
Stopaj, birçok farklı türdeki işletmenin ödemekle yükümlü olduğu bir vergidir. Söz konusu kesinti, Gelir Vergisi mükellefiyetine tabii olunan çeşitli durumlarda yapılır. Bahsi geçen ödemenin yapılması gereken başlıca durumlar şunlardır:
- Serbest Meslek Ödemeleri: Serbest meslek faaliyeti yürüten kişilere ödenen ücretler bu vergiye tabiidir. Örneğin, bir avukattan veya mali müşavirden hizmet alırken stopaj ödemek gerekir. Söz konusu ödeme, toplam hizmet ücreti üzerinden hesaplanır.
- Gider Pusulaları: İşletme faaliyeti için alınan mal ve hizmetlerde stopaj yükümlülüğü bulunur. Söz konusu belgeler vergi dairesine sunulur ve ödenmesi gereken miktar toplam harcama üzerinden yapılır. Bu konuda şirket türüne ve yapılan harcama kalemine göre çeşitli muafiyetler olabilir.
- Personel Ücretleri: İş gücünün kiralanması için ödenen maaş, ücret, prim, ikramiye ve fazla mesai bedellerinde stopaj mükellefiyeti mevcuttur. Bu ödeme, çalışanın aldığı ücrete yansıtılmadan ödenir.
- Kira ödemeleri: işletmelere kiralanan gayrimenkul ve arsalarda stopaj zorunluluğu mevcuttur. Bu ödeme kiralama bedeli üzerinden yapılır.
- Kâr Payları: Şirketlerin ortaklarına ödediği kâr payları da stopaj vergisine tabidir. Şirketler, kar paylarını ödemeden önce belirli oranlarda stopaj kesintisi yaparak bu tutarı vergi dairesine ödemekle mükelleftir.
Stopaj Vergisi Ödememenin Cezası Nedir?
Stopaj vergisini ödemekle mükellef olan kişilerin bu ödemeyi zamanında yapmaları gerekir. Söz konusu ödeme ve beyan yapılmadığı takdirde çeşitli ceazi yaptırımlar uygulanır. Böyle bir durumda, borcun tahsili için mükellefin banka hesabına bloke konulabilir ya da haciz işlemi başlatılabilir. Diğer yandan, söz konusu borç gecikmeli olarak ödendiğinde gecikme süresi boyunca faiz işler. GİB, yılın belirli dönemlerinde bu ödeme kalemi için indirim ve muafiyetler düzenler. Ancak, zamanında yapılmayan ödemelerde indirimlerden yararlanmak mümkün değildir.
