Stres, iş hayatının doğal bir parçasıdır. Ancak bu faktör kontrol edilmediğinde hem personel hem de iş ortamı açısından yıkıcı olabilir. Tükenmişlik sendromu, stresin kontrolden çıkmasının sonuçlarından biridir. İş yerinde yapıcı bir ortam oluşturarak bu yıkıcı etkeni bertaraf etmek mümkündür. Hazırladığımız bu içerikte pek çok çalışanın ve şirket sahibinin mustarip olduğu sendromun nasıl önlenebileceğinden bahsettik.
Tükenmişlik Sendromu Nedir?
Tükenmişlik sendromu, genellikle iş yaşamında yoğun stres durumunda ortaya çıkan bir psikolojik sendromdur. Bu durum; bireyin çalışma hayatında stres yükü altına girmesi ve bundan psikolojik olarak etkilenmesiyle ortaya çıkar. Söz konusu durum, personelin yeteneklerini kullanması ve geliştirmesi yönünde ciddi bir engel oluşturur. Diğer yandan, bu sendroma yakalanan kişiler görevlere odaklanmak konusunda zorluk yaşayabilir.
Tükenmişlik Sendromunun Boyutları Nelerdir?
World Psychiatry dergisinde yayınlanan bir makalede tükenmişlik sendromunun boyutları şu şekilde ele alınır:
- Aşırı yorgunluk: Birey, sürekli olarak enerji kaybı yaşar. Bu durumda gün boyunca kaçınılmaz olarak bir yorgunluk hissi görülür. Yorgunluğun yüksek olması işle ilgili görevleri yerine getirmeyi zorlaştırır. Ayrıca kişiyi psikolojik açıdan olumsuz etkiler.
- İşten Soğuma: Tükenmişlik sendromu yaşayan kişinin işine karşı olumlu hisler beslemesi zorlaşır. Böyle bir durumda çalışan bağlılığı kaçınılmaz olarak azalır. Birey, çalıştığı şirkete ve iş arkadaşlarına karşı daha duyarsız hâle gelir. Bu durum, kişinin işle olan psikolojik bağının kopmasına sebep olur.
- Etkisizlik ve Başarısızlık Hissi: Özgüven ile tükenmişlik arasında zıt bir orantı vardır. Bu sendroma yakalanan bir çalışan, işteki başarısıyla ilgili olumsuz duygular hisseder. Böyle bir durumda iş başarısına dair devasa bir his kaybı mümkündür. Kişi, kendini etkisiz olarak hissedebilir ve başarısızlık duygusuyla karşılaşabilir.
Tükenmişlik Sendromu İşletmeleri Nasıl Etkiler?
Tükenmişlik sendromu, yalnızca personelin endişe etmesi gereken bir durum değildir. Bu durumun çalışanlar arasında yaygınlaşması şirketi kötü etkiler. Söz konusu sendromun olumsuz etkileri şunlardır:
Üretkenliğin Azalması
Business.com’da yayınlanan bir makaleye göre, çalışanların psikolojik sağlığı ve refahıyla üretkenlik arasında kuvvetli bir bağlantı vardır. Çalışanların tükenmiş hissetmeleri onların işe ilgilenmelerini önler. Böyle bir durumda üretkenlik de kaçınılmaz olarak azalır. İşinden memnun olmayan, görevleriyle ve çalışma ortamıyla bağ kurmayan çalışanların gerekli beceri ve eğitime sahip olsalar bile üretken olmaları zorlaşacaktır.
Yüksek Devir Hızı
Personel devir hızı, işletmelerin istikrarlı bir kadro oluşturmalarını zorlaştıran etkenlerden biridir. Çalışanların sürekli olarak istifa etmesi şirketin işlerinin aksamasına ve üretkenliğin azalmasına sebep olur. Gallup tarafından yapılan bir araştırmaya göre, tükenmişlik sendromu yaşayan çalışanların iş arama olasılığı diğerlerine göre 2.6 kat daha fazladır. Dolayısıyla, devir hızını azaltmanın yolu bu durumu önlemekten geçer.
Tükenmişlik Sendromuyla Nasıl Başa Çıkabilirsiniz?
Çalışanlarınızın tükenmişliğini önleyerek sağlıklı ve üretken bir iş ortamı yaratmak için aşağıdaki önerileri uygulayabilirsiniz:
Sebepleri Anlayın
Flexjobs tarafından Temmuz 2020’de yapılan bir anket çalışması, İK yönetici ve çalışanlarının %40’ının pandemi sırasında tükenmişlik sendromu yaşadığını ortaya koymuştur. Bu durumun en büyük sebebi, bildiğimiz anlamda yaşam ve çalışma alışkanlıklarının pandemi sürecinde büyük bir dönüşüme uğramasıdır. Çalışanlarınız kendilerini tükenmiş hissediyorsa bunun sebepleri olmalıdır. Örneğin; iş ve yaşam arasındaki sınırların bulanıklaşması olumsuz duyguları beraberinde getirir. Sebepleri en başından tespit ederek sonuçları önleyebilirsiniz.
Ergonomiye Önem Verin
Ergonomi çalışanlarınızın genel sağlığı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Kötü bir ergonomik düzenleme, çalışanlarınızın sağlığını olumsuz etkileyebilir. Bu da uzun vadede iş performansını düşürebilir. Çalışanlarınızın rahat bir çalışma ortamına sahip olmaları, hem fiziksel hem de psikolojik sağlıkları için kritik bir öneme sahiptir. Ergonomik araçlar, çalışanlarınızın günlük görevlerini yerine getirirken daha az zorlanmalarına ve daha verimli olmalarına yardımcı olabilir. Örneğin, doğru bir masa ve sandalye düzeni, bel ağrıları gibi yaygın problemleri önleyebilir ve çalışanların odaklanmasını artırabilir. Fiziksel ve psikolojik sağlık arasında her zaman kuvvetli bir bağ olduğunu unutmamanız gerekir.
İş Yaşam Dengesine Dikkat Edin
McKinsey tarafından yapılan bir anket çalışmasına göre çalışanların üçte biri ucu açık çalışma sisteminden rahatsız. 2021 yılında yapılan bu araştırma, sürekli olarak ulaşılabilir olmanın çalışanlar açısından ciddi bir rahatsızlık yarattığını ortaya koyuyor. Böyle bir çalışma düzeninin tükenmişlik sendromuna davetiye çıkardığını da söylemekte fayda var.
Çalışanların işe odaklanmalarını sağlamanın yolu onlara işten uzaklaşabilmek için gereken zamanı tanımaktan geçer. İş yaşam dengesi bozulduğunda işle ilgili görevlerin birer stres kaynağına dönüşmesi kaçınılmaz hâle gelir. Bu stres yükü ise tükenmişliği beraberinde getirir. Zaruri durumlar dışında, iş ile özel hayat arasındaki zaman sınırlarını kesin olarak belirlemeniz tavsiye edilir. Bu sayede çalışanlarınızın işe her zaman dinlenmiş ve odaklanmış bir biçimde gelmelerini sağlayabilirsiniz.
Görev Teslim Tarihlerini Doğru Belirleyin
İş jargonunda deadline olarak da bilinen görev teslim tarihleri, doğru bir biçimde belirlenmediğinde strese yol açabilir. Örnek vermek gerekirse, üzerinde uzun süre çalışılması gereken bir işin yakın zamanda teslim edilmesi istendiğinde kaçınılmaz olarak bir stres yükü doğar. Bu yük ise personelin işe odaklanmasını engeller. Görev teslim tarihlerini dengeli bir biçimde belirleyerek bu durumun üstesinden gelebilirsiniz.
Yöneticilerinizi Bilinçlendirin
Yönetim organizasyonlarındaki hatalar personelin psikolojik sağlığını olumsuz etkileyen durumlar arasındadır. Flexjobs tarafından 2022 yılında yapılan bir anket çalışması bunu açıkça gösterir. Söz konusu çalışmaya göre kötü yönetim, çalışanların işlerini bırakmalarının en büyük nedenlerinden biridir. Ekip liderleriniz ve İK yöneticilerinizi bilinçlendirerek iş akışının makul bir biçimde düzenlenmesini sağlayabilirsiniz. Bu sayede çalışanlarınızın tükenmişlik sendromuna yakalanmasını önleyebilirsiniz.
Sonuç olarak; stres iş yaşamında kaçınılmaz olsa da tükenmişliği önlemek mümkündür. Bunun için yoğun bir stres yükü yaratacak ve çalışanı kötü hissettirecek durumları engellemek gerekir. Dengeli ve personel odaklı bir yönetim anlayışı benimseyerek olumsuz durumları önleyebilirsiniz.
