Stok kontrol yöntemleri firmalar için büyük önem taşır. Ticari faaliyetlerin devamlılığını sağlamak ve herhangi bir aksama olmasını önlemek için gerekli uygulamalardır. Stok yönetimi ve kararları konusunda organize olunmadan çalışması büyük sorunların ortaya çıkmasına sebep olur. Firmalar, çalışma hayatlarında gelecek olan talepleri karşılayabilecek şekilde stok sahibi olmalıdır. Stok kontrolünün öneminin farkında olan firmalar, oldukça titiz çalışmalar gösterir. Firmanın içinde bulunduğu sektör ve pazar tercih edilen yöntemlerin farklılık göstermesini sağlar.

Stok Kontrol Neden Yapılır?

Stok kontrol yöntemlerinden önce stok tutmanın önem anlaşılmalıdır. Firmaların stok yapması konusunda çeşitli sebepler bulunur, sebepler içinde bulunulan sektöre göre değişiklik gösterir. Stok tutulmasının ilk ve en temel sebebi; üretimin devam edebilmesidir. Herhangi bir fırın, un siparişini vereceği zamana kadar elinde bulunan un stokta yeterli olmalıdır. Günlük kullanılan un miktarı ve bir sonraki siparişin verileceği zaman konusunda hesaplamalar yapılabilir. Gün ve harcanan un miktarı üzerinden yapılan stok, en düşük stok miktarıdır. Belli başlı bazı sektörler ve tedarikçiler çevre, ekonomik gibi koşullardan kolay şekilde etkilenebiliyor.

Stok kontrol yöntemleri belirlenirken içinde bulunulan sektör göz önünde bulundurulmalıdır. Küçük aksiliklerden etkilenmek, hammadde temini konusunda büyük sorunlara yol açabilir. Özellikle bu tarz sektörler içinde bulunan firmalar, olumsuzlukların hepsini hesaba dahil ederek stok yapar. Stok yapılacak ürünün ekonomik değerlendirmesi de yapılmalıdır. Ürün döviz endeksli elde ediliyor ise stok uygulamalarına başvurulur. Döviz borsasında yaşanan dalgalanmaların hızlı olması, firmaları korkutur ve bu nedenle stok yapılır.

Stok Kontrol Yöntemleri Neler?

İşletmenin üretim ya da satı yapmasını destekleyen uygulamaya stok kontrol yönetimi denir. Sorunsuz şekilde işlemeye devam edebilmek için elinde bulunan ürün ve ne kadar daha ürün gerektiği konusunda analizler yapılmalıdır. İleriye dönük şekilde yapılan planlar, kontrollü şekilde işletmenin çalışmasını sağlar. Ürün sipariş verilmeli mi, elimizde bulunan ürün ile üretime devam edilmeli mi ve müşteri talebi nasıl olacak gibi benzer soruların hepsi stok kontrol kapsamında bulunur. İşletmeler, stok kontrol yöntemi seçimi yaparken farklı konuları değerlendirebilir. Stok kontrol yöntemleri nelerdir sorusuna çeşitli cevaplar verilebilir. Firmalar tarafından yaygın şekilde kullanılan yöntemler şu şekildedir;

1. ABC Stok Yönetimi,

2. Gözle Kontrol Yönetimi,

3. Çift Kutu Yönetimi,

4. Sabit Sipariş Miktarı Yöntemi,

5. Sabit Sipariş Periyodu Yönetimi.

ABC Stok Yönetimi

Pareto Prensibinden yola çıkılarak ortaya konulan analizin adı ABC Stok Yönetimi’dir ve sınıflandırma tekniği olarak kullanılır. Lojistik ve tedarik zinciri yönetimi sağlanarak, etkili şekilde stok optimizasyonu sayesinde maliyetlerin düşürülmesi amaçlanır. Kalite kontrolü, satış ve üretim planlaması gibi çeşitli alanlarda oluşan ve oluşabilecek problemlerin analizi için kullanılan bir yöntemdir. Oldukça basit ama etkili bir stok kontrol yöntemidir. ABC Stok Yönetimi yapılırken; stokları oluşturan kalemlerin önem derecesine göre bir sınıflama söz konusudur. Sınıflandırma yapılırken stoklar A, B ve C grubu olarak ayrılır. Firmalar, stok kontrol yöntem seçimi yaparken hizmet verdikleri sektörü göz önünde bulundurur.

ABC Stok Yönetimi Gruplama Nasıl Yapılır?

Stokların büyük kısmı düzenli bir giriş çıkış hareketine sahiptir. Düzenli bir şekilde harekete sahip olan ve ekonomik olarak getirisi az olan kalemlerden oluşan stoklardır. Daha küçük bir kısım ise daha hareketlidir. Stok devir hızları yüksek olan ve ekonomik olarak getirisi yüksek olan, firmaya yüksek miktarlarda ciro sağlayan kısımdır. İş makinesi üzerine hizmet veren bir şirke için yedek parça stok analizi yapılırsa; her parça için son bir yıl içinde yapılan satış rakamlarına ihtiyaç duyulur. Satışların aritmetik ortalaması alınır ve aylık ortalama satış adedi bulunur. Bulunan değer, parçanın ortalama maliyeti ile çarpılır. Yapılan hesaplama sonucunda her parçanın ayrı şekilde aylık ortalama stok yatırımı bulunur.

Stok kontrol yöntemleri nelerdir maliyet muhasebesi nasıl yapılır gibi sorular bu hesaplama sırasında cevap bulur. Yaygın şekilde kullanılan ABC analizinin devamında tüm yedek parça setinin parçaları için hesaplama yapılır. Parçalar için yapılan aylık ortalama stok yatırımı büyükten küçüğe doğru sıralanır. Aylık ortalama stok yatırım sonuçları toplanır ve genel bir yatırım ortaya çıkar. Sonuca göre; stokların %10 ile %20’si maddi değer açısından satışların yaklaşık olarak %70 ile %80’l,k kısmına karşılık gelir. Hesaplanmış olan stoklar A grubunu temsil eder, kalan stoklar ise B ve C tipi parçalar olarak değerlendirilir. Her firma kendi bünyesine ve ürünlerine göre sınıflandırma yapmalıdır. Sınıflandırmalar sonucunda çıkan değerler sayesinde daha doğru bir yüzdelik sonuç elde edilir. ABC stok yönetimi yapılırken grupların alt grupları dahi oluşturulabilir. A1, A2, A3 gibi alt gruplamalar sayesinde daha kontrollü bir stok kontrol yönetimine sahip olunur. Stok kontrol yöntemleri ABC örnekleri birbirine yakın sonuçlar verir. Ancak her firma kendi bünyesinde özel hesaplamalar yapmalıdır.

ABC Stok Yönetiminin Sonuçları

ABC analizleri yapılarak satışlara uygulanır ise satışların %70 ile %80’i tüm müşteri bünyesinin &10 ile %20’lik kısmından yapıldığı görülür. Elde edilen sonuçlar karşısında müşterileri sınıflandırmak ve fiyatlandırma konusunda belli bir yol izlenebilir. Kampanya, vade ve indirim gibi çeşitli politikalar daha sağlam bir temel üzerine kurulmuş olur. Son yıllar içinde herhangi bir ürünün satılmadığı ya da oldukça az satıldığı analiz edilerek C grubunda yer alır. C grubunda yer alan ürünler hakkında detaylı incelemeler ve değerlendirmeler kolay şekilde yapılabilir.

Stok kontrol yöntemleri ABC yöntemi sayesinde C grubunda yer alan ürünün fiyatının piyasa değerine göre daha yüksek kaldığı veya tedarik sorunundan dolayı siparişlerin karşılanmaması gibi tespitler yapılabilir. Fiyat değişikliği ya da alternatif bir imalatçı gibi çeşitli çözüm önerileri ortaya çıkartılır. Firmaların stok, satış ve müşterilerini ABC analizi ile sınıflandırması oldukça avantajlı fırsatlar sunar. Etkin şekilde kullanılan analiz yöntemi sayesinde firmanın meydana gelen sorunlarını tespit etmek oldukça kolay olur. Enerji ve zaman tasarrufu yapılarak sorunların büyük kısmına odaklanılmasını sağlar ve olumlu sonuçlar alınır.

Stok Kontrol Yöntemleri Takip Listesi

Stok kontrol yöntemleri aktif şekilde firmalar tarafından kullanılır. Çeşitli şekillerde hizmet veren işletmeler, herhangi bir aksama yaşamadan çalışmalarına devam edebilmek için farklı uygulama yöntemlerini tercih eder. Hizmet verilen sektöre göre stok kontrol yöntemi seçilebilir. Stok takibinin yapılması sadece üretim ya da temin etme açısından değil ekonomik olarak da işletmelere destek olan bir konudur. Kontrollü şekilde çalışmaları sürdürmek, zamandan ve enerjiden tasarruf edilmesini sağlar. Stok kontrol yöntemlerinin doğru ve sağlıklı sonuçlar vermesi için çalışmalar sırasında gerekli veriler depolanmalıdır. Kullanılan ürün, kullanılan miktar, sıklık gibi çeşitli bilgilerin firma tarafından bilinmesi gerekir. Elde edilen bilgiler sayesinde daha kontrollü bir şekilde analiz yapılabilir.

Stok kontrol yöntemleri Excel programı sık şekilde tercih edilir. Kullanılan yöntem ne olursa olsun verilerin düzgün şekilde muhafaza edilmesini sağlar. Profesyonel çalışmalar için kullanılan program, firmalar tarafından ilgi görür. Stok yönetim için kullanılan program içeriğinin oldukça zengin olması, insan gücünün daha az kullanılmasını sağlar. Böylece kontrol ve analiz işlemleri için daha az zaman ve enerji harcanarak, stok kontrol yapılmış olur.