Gündelik hayatın bir parçası haline gelen faturalar, hemen her yerde karşımıza çıkmaktadır. Özellikle bir ürün veya hizmet satın alırken yapılan ödemenin karşılığında fatura alarak bu satışın yasal olmasını sağlamak gerekir. Ancak faturalar sadece ödeme karşılığında verilen belgeler değildir. Kullanım amacına ve yerine göre farklı çeşitleri bulunmaktadır.
Peki bu fatura türleri neler, aralarında ne gibi farklar bulunuyor?
Fatura Nedir?
Vergi Usul Kanunu’na göre fatura, satılan emtia (satılabilecek şeylerin bütünü) veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır. Yani fatura, satın alınan bir malın, verilen hizmetin veya yapılan işin karşılığında yapılan ödemeyi satıcı firmanın alıcıya tanzim ettiği ticari bir belgedir.
Fatura, satışın Vergi Usul Kanunu’na göre yasal olduğunu gösterir bir evraktır. Satışın karşılığında ödeme alındığını kanıtlar niteliktedir.
Fatura Çeşitleri Nelerdir?
Fatura türleri genel olarak 4 grup altında incelenebilir. Bu gruplar faturanın düzenlenme amacına ve satış veya hizmetin türüne bağlı olarak sınıflandırılmıştır.
İşlem Amacına Göre Faturalar
Yapılan işlemin amacına yönelik farklılık gösteren faturalardır.
- Satış Faturası: Bilinen en klasik fatura türüdür. Satılan bir malın veya hizmetin karşılığında düzenlenip kesilen fatura tipidir.
Satış faturasının üzerinde
- Müşterinin T.C kimlik numarası
- Müşterinin adı ve soyadı
- Satılan malın adı
- Satılan malın birim fiyatı
- Satılan malın satış fiyatı
- Satılan malın cinsi
- Satılan malın toplam bedeli
- Faturanın düzenlenme tarihi
- Faturanın seri ve sıra numarası
gibi bilgiler eksiksiz bir şekilde bulunmalıdır.
- İrsaliyeli Fatura: Aynı anda hem sevk irsaliyesi hem de satış faturası değeri taşıyan faturalardır.
Üzerinde bulunması gereken bilgiler;
- İrsaliyeli faturanın düzenlenme tarihi ve saati
- İrsaliyeli faturanın seri ve sıra numarası
- İrsaliyeli fatura ibaresi
- İrsaliyeli faturayı düzenleyenin adı soyadı, ticari unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası
- İrsaliyeli faturayı düzenleyenin imzası
- Alıcının adı soyadı, adresi, ticari unvanı, varsa vergi dairesi ve hesap numarası
- Satışı yapılan malın adı, miktarı, fiyatı, KDV oranı ve tutarı
- Malın sevk edildiği yerin adresi
- Maliye Bakanlığı klişesi veya noter tasdiki
- Proforma Fatura: Bir çeşit teklif faturasıdır. Satılacak malın veya hizmetin ücretinin ne kadar olduğunu belirtmek amacıyla kullanılır. Proforma faturaların herhangi bir mali sorumluluğu bulunmaz. Karşılığında ürün gönderilmez, ödeme alınmaz. Üzerindeki bilgiler aynı satış faturası gibi düzenlenir. Faturanın üzerinde proforma fatura ibaresinin bulunması gerekir.
- İade Faturası: Satışı gerçekleşmiş bir ürünün satıcı firmaya geri verilmesi durumunda düzenlenen faturalar iade faturasıdır. İade faturası ile satılan malın tamamı veya bir kısmı iade alınabilir, ancak iade faturası tutarı satış faturası tutarını geçemez.
İade faturasının üzerinde
- İade faturasının düzenlenme tarihi
- İade faturasının seri numarası
- İade faturasıdır ibaresi mutlaka bulunmalıdır.
Vergilendirme Türüne Göre Faturalar
Devlete ödenen vergi türlerine göre ayrılan faturalardır.
- Tevkifatlı Fatura: Vergilerin alıcı ve satıcı arasında bölüştürüldüğü faturalardır. Bu fatura tipinde vergi sadece satıcı tarafından ödenmez, bir kısmı devlete alıcı tarafından ödenir. Satış ve irsaliyeli fatura türleri ile benzer niteliktedir.
Tevkifatlı faturalar şu işlemlerde kesilir;
- Denetim ve danışmanlık hizmetleri
- Bahçe, çevre bakım ve temizlik hizmetleri
- Özel güvenlik hizmetleri
- Makine ve teçhizatlara ait bakım, onarım ve tadilat işlerine yönelik hizmetler
- Mimarlık ve mühendislik hizmetleri
- ÖİV’li Fatura: ‘Özel İletişim Vergisi’ içeren faturalardır. ÖİV, mobil iletişim hizmetlerine uygulanan bir vergi türüdür. ÖİV, GSM aboneleri tarafından GSM operatörlerine ödenir. Yapılan tahsilatların ardından ÖİV içeren fatura kesilir.
- ÖTV’li Fatura: ÖTV, ‘Özel Tüketim Vergisi’ anlamına gelmektedir. Belirli malların ve hizmetlerin karşılığında ÖTV alınmaktadır. Bu vergiye tabi olarak satışı gerçekleşen mal ve hizmetler için kesilen faturalar ÖTV içeren faturalardır ve ÖTV’li fatura olarak geçer.
ÖTV’li fatura şu ürünlerin satışında kesilir;
- Motorlu araçlar
- Tütün ürünleri
- Alkollü içecekler
- Kolalı içecekler
- Mutfak eşyaları
- Küçük ev aletleri
- Beyaz eşyalar
- Elektronik eşyalar
- Kozmetik ürünleri
- Kıymetli taşlar
- Akaryakıt ve doğalgaz
- Stopajlı Fatura: Serbest meslek kazançlarından ve kira getirilerinden stopaj vergisi alınmaktadır. Bu kazançlar gider pusulası ile faturalandırılabilir. Stopaj içeren gider pusulaları stopajlı fatura olarak adlandırılır.
Ödeme Zamanına Göre Faturalar
Satışı gerçekleşen emtianın ödemesinin zamanına göre farklılık gösteren faturalardır.
- Açık Fatura: Vadeli satışlarda yani ödemenin uzun vadede tahsil edilmesi halinde kesilen faturalardır. İmza ve kaşe faturanın en üst kısmına atılır.
- Kapalı Fatura: Peşin ödemeli satışlarda yani ödemenin alındığı işlemlerde kesilen faturalardır. İmza ve kaşe faturanın en alt kısmına atılır.
- Gönderim Yöntemine Göre Faturalar
- Basılı Fatura: Standartlara uygun olarak yetkili matbaalar tarafından basılan faturalardır.
- Dijital Fatura: Basılı faturalar ile aynı nitelikte olup elektronik ortamda oluşturulan ve saklanan faturalardır.
- E-Fatura: Hem alıcının hem de satıcının e-fatura mükellefi olduğu elektronik ortamda hazırlanıp elektronik ortamdan gönderilen dijital faturalara e- fatura denmektedir.
- E-Arşiv: Satış işleminin gerçekleştiği taraflardan birinin e- fatura mükellefi olmadığı, mail yoluyla veya çıktı olarak iletilen faturalardır.
