Tanınan ve güvenilen bir markanın kurumsal kimliğini taşıyarak yeni bir girişim başlatmak iyi bir iş fikri olarak kabul edilebilir. Böyle bir durumda, reklam ve tanıtım konularında minimum efor sarf ederek büyük bir müşteri kitlesine hitap etmek mümkündür. franchising sistemi, tam olarak böyle bir iş modeli sunar. Tanınan bir firmanın bayisi olmayı planlıyorsanız sizin için hazırladığımız bu içeriği okuyarak söz konusu sistem hakkında detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Franchising Nedir?
Franchising (frençayzing) kavramı marka kullanım hakkı olarak tanımlanaabilir. Bu sistem, markanın imtiyaz sahibi olan bir firmanın bağımsız yatırımcılara kullanım hakkı tanıdığı bir pazarlama yöntemidir. İşletme sistemi, imtiyaz sahibi firmanın belirlediği koşullar içinde gerçekleşir. Kullanım hakkını alan girişimci, söz konusu şirketin adını taşıyarak kendi bölgesinde hizmet verebilir. Hak sahibi firma, bu durumda işin yönetim ve yürütülmesine ilişkin destek de sağlar. Örnek olarak, bir restoran zincirinin franchise’ını alıyorsanız tedarikten insan kaynakları desteğine kadar markanın sunduğu bütün olanaklardan yararlanabilirsiniz.
Franchising Nasıl Alınır?
Herhangi bir markanın adını kullanarak işletme açmak için öncelikle imtiyaz sahibinden izin almanız gerekir. Bu izin, franchise sözleşmesi adı verilen bir anlaşmayla verilir. Her firmanın bayilik vermek için öne sürdüğü koşullar farklıdır. Bahsedilen koşulları yerine getirdikten sonra şirketten onay alabilir ve kurumsal kimliğin kullanım hakkını edinerek kendi işletmenizi açabilirsiniz.
Franchise almak için belli bir ücret ödemek gerekir. Bu ücret, markanın ve kurumsal kimlik unsurlarının kullanım hakkına ilişkindir. Diğer yandan imtiyaz sahibi firmanın böyle bir kullanım için öne sürdüğü koşullar olacaktır. Hizmet verilen mekanın fiziksel koşulları, hijyen standartları veya işletme yönetim prensipleri gibi konular bu tür koşullar arasındadır. Bazı şirketler, bayilik almak isteyen girişimcilerin eğitim programlarına katılmasını şart koşabilir. Gereken koşulları yerine getirip talep edilen ödemeyi yaparak markanın kullanım ve işletme hakkını alabilirsiniz.
Franchising Sisteminde Taraflar Kimlerdir?
Marka kullanım hakkına dayalı bayilik sisteminde temelde iki taraf vardır. Bu taraflar şunlardır;
Franchisor
Markanın imtiyaz sahibi olan kişiler veya şirketler franchisor olarak adlandırılır. Franchisor, söz konusu kurumsal kimliğin ve işletmenin kullanım hakkına sahiptir. Bayilik almak isteyen kişi veya firmalar, franchisor tarafından öne sürülen koşulları yerine getirmek durumundadır. İmtiyaz sahibi, bayilik verdiği yatırımcılara eğitim, pazarlama, işletme rehberliği, teknik servis, insan kaynakları ve müşteri hizmetleri gibi konularda destek sağlar.
Franchise
Franchisor tarafından verilen kullanım hakkına sahip olan yatırımcı firma franchise olarak adlandırılır. Franchise, satın aldığı imtiyaz doğrultusunda bir işletme açarak faaliyet gösterir. Söz konusu işletmeler, franchisorun belirlediği konsept dâhilinde olmak durumundadır. Kullanım imtiyazını alan şirket, işletme sisteminden dekorasyona kadar bütün konularda marka tarafından belirlenen konsepti uygular. Bayi, işletmenin vergi dâhil olmak üzere yasal yükümlülüklerini yerine getirmekten sorumludur.
Franchising Türleri Nelerdir?
Franchising adı altında birçok farklı iş modeli bulunur. Yaygın olarak tercih edilen bazı bayilik türleri şunlardır.
Ulusal Franchising
Aynı ülke sınırları içinde gerçekleşen anlaşmalar ulusal franchising olarak adlandırılır. Başka bir biçimde tanımlamak gerekirse, bu iş modelinde franchisor ve franchise aynı ülkede yer alır. Hızlı büyüyen işletmeler genellikle ilk bayilik sistemlerini ulusal frençayzing modeliyle gerçekleştirir. Ulusal pazara hakim olduktan sonra yurt dışına açılmak ve başarılı bir iş modeli ortaya koymak mümkündür.
Uluslararası Franchising
Franchisor ile franchise’in farklı ülkelerin sınırları içinde yer aldığı iş modeli bu şekilde tanımlanır. Bu çalışma sisteminde imtiyaz sahibi, farklı bir ülkede yer alan firmaya yetki verir. Özellikle McDonalds, Starbucks, Kentucky Fried Chicken gibi uluslararası bazda tanınan gıda firmaları bu sistemle çalışır. Söz konusu iş modelinde imtiyaz sahibi marka, belli bir ülkedeki bayilik standartlarının denetlenmesi için bir firmayı görevlendirebilir.
Ürün Temelli Franchising
Spesifik bir ürün üzerinden yapılan bayilik anlaşmaları bu kapsamda yer alır. Bu iş modelinde, franchisor tarafından üretilen ürün ve hizmetler franchise tarafından satılır. Örnek vermek gerekirse, perakende sektöründeki bayilik modelleri genellikle ürün temelli olarak yapılır. Hak sahibi şirket, ürünün pazarlama koşullarını belirler ve yatırımcılara bu koşullara göre bayilik imkanı sağlar.
Marka Temelli Franchising
Franchisor tarafından verilen marka yetkisinin franchise tarafından kullanıldığı bayilik sistemi bu başlıkta yer alır. Bu sistemde, bilinirliği yüksek bir firmanın bayiliği bağımsız yatırımcılar tarafından alınır. Otel zincirleri ve fast food şirketleri gibi yüksek tanınırlığa sahip olan işletmeler genellikle bu iş modeliyle faaliyet gösterir.
Franchising İle Bayilik Arasındaki Farklar Nelerdir?
Franchising, esas olarak bir bayilik modelidir. Ancak standart bayi sistemiyle bu iş modeli arasında belirgin farklar bulunur. Söz konusu farklılıklar şunlardır:
- Franchise, franchisor tarafından belirlenen konsepti ve işletme süreçlerini takip etmekle yükümlüdür. Bu durumda iş modelinden insan kaynakları süreçlerine, muhasebe yöntemlerinden mekan dekorasyonuna kadar bütün standartlar hak sahibi marka tarafından belirlenir. Klasik bayilik sisteminde böyle bir yükümlülük söz konusu değildir.
- Standart bayilik sisteminde ana firma tarafından verilen destek ve rehberlik sınırlıdır. Franchising iş modelinde ise yatırımcılara işletme rehberliği, pazarlama, eğitim desteği gibi konularda birçok destek sağlanır.
- Frençayzing sisteminde her bayi aynı marka kimliğini kullanmak zorundadır. Bu konuda kesin ve hukuki sözleşmelerle garanti altına alınan yükümlülükler yer alır. Bayilikte ise yatırımcı kendi markasını ve işletme modelini kullanarak faaliyet gösterebilir.
Franchising Sisteminin Avantajları Nelerdir?
Marka kimliğinin getirilerinden yararlanmak, frençayzing sisteminin getirdiği başlıca avantajlardan biridir. Bu sistemde sıfırdan bir kurumsal kimlik inşa etmeniz ve reklam stratejisi üretmeniz gerekmez. Müşterileriniz, hâlihazırda var olan bir marka sebebiyle işletmenizi tercih eder. Söz konusu modelde ana firmanın sağladığı güven ve başarıdan yararlanarak kâr elde etmek mümkündür.
Franchising sistemi başlangıçta maliyetli olsa da eğitim ve destek programları sayesinde uzun vadede oldukça uygundur. Söz konusu iş modelinde işletmenizin ihtiyaçları imtiyaz sahibi şirket veya onun yetkilendirdiği kurumlar tarafından karşılanır. Örneğin, teknik bir desteğe ihtiyacınız olduğunda şirketin anlaşmalı olduğu kurumlardan hizmet alabilir ya da firmanın insan kaynakları havuzunu kullanarak eleman ihtiyacınızı karşılayabilirsiniz. Bu sistemde sürekli bir rehberlik ve destek söz konusudur.
Kârlılık, bahsedilen iş modelinin sağladığı en büyük avantajlardan biridir. Örnek vermek gerekirse, tanınan bir fast food markasının kullanım hakkını satın aldığınızda işletmenizin müşteri sirkülasyonu yüksek olacaktır. Böyle bir durumda kârlılık ve finansal performans doğal olarak iyi bir seviyede olur. Franchise alarak kısa ve uzun vadede kâr getiren bir girişim sahibi olmak mümkündür.
Dikkat Edilmesi Gereken Konular
Yüksek başlangıç maliyetleri, franchise alırken dikkate alınması gereken konulardan biridir. Bu sistemde işletme kurma maliyeti, ekipman, stok ücretleri gibi maliyetlerin yanı sıra marka hakkı için belli bir bedel ödemeniz gerekir. Tüm bu süreçler ciddi anlamda maliyetli olabilir. Dolayısıyla, böyle bir iş modeline sıcak bakıyorsanız birikim yapmanız veya desteklerden yararlanmanız tavsiye edilir.
Franchise almak, belli bir markayı temsil etmek anlamına gelir. İmtiyaz sahibi şirketlerin bu konularda yüksek standartlarının olması normaldir. Örnek vermek gerekirse; işletmenizde bir sorun yaşandığında bu durum temsil ettiğiniz kurumsal kimliğe olumsuz olarak yansıyacaktır. Böyle bir iş modeliyle çalışmayı düşünüyorsanız, yüksek standartları ve sürekli göze almanız gerekir.
Sonuç olarak; yeni bir işletme kurmayı planlıyorsanız francising alarak hâlihazırda işleyen bir markanın itibarından ve desteklerinden yararlanabilir, bu şekilde kârlılık elde edebilirsiniz. Farklı bir bayilik modeli hakkında bilgi almak isterseniz “Distribütörlük Nedir? “başlıklı içeriğimizi okuyabilirsiniz.
